Aşırı reaktif güç tüketimi nedeniyle endüstriyel ve ticari işletmeleri etkileyebilecek bir ceza türü olan “kompanzasyon cezası” (reaktif ceza) hakkında detaylı bilgi edinebileceğiniz ve olası reaktif cezalarını nasıl önleyebileceğinize ilişkin önerilerimizi bu blog yazımızda bulabilirsiniz.
Kompanzasyon Cezası Nedir?
Kompanzasyon cezası diğer adıyla reaktif ceza bugün hemen hemen her işletmenin korkulu rüyası. Endüstriyel veya ticari işletmelerde elektrik bakım bölümlerinin, elektrik mühendisleri, tekniker ve teknisyenlerinin ve hatta firma sahiplerinin bile ay sonu uykularını kaçıran büyük soru: “Bu ay reaktif cezaya girecek miyim?”
Sürekli bahsedilen önlem alınmadığında işletmeleri gereksiz yere mali anlamda sıkıntıya sokan, hatta elektrik fatura tutarından dahi daha fazla gelebilen reaktif cezaya adını veren “reaktif güç” kavramının ne olduğunu biliyor musunuz? Reaktif Güç ile ilgili blog yazımızı da mutlaka incelemenizi öneririz.
Reaktif Cezaya diğer adıyla Kompanzasyon cezasına girmemek için öncelikli olarak anlık takip yapmak, cezai sınırları iyi bilerek alarmlar ve anlık bildirimler ile yönetimini sağlamak çok önemlidir.
Reaktif Ceza Oranları Nelerdir?
EPDK’nın yayınlamış olduğu “Dağıtım Lisansı Sahibi Tüzel Kişiler ve Görevli Tedarik Şirketlerinin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul ve Esaslar” yönetmeliği reaktif cezanın hangi durumlarda nasıl uygulanacağını ve reaktif ceza sınırlarını kesin bir şekilde belirlemiştir. Bu yönetmelikte Madde – 13(2-3)’ e göre reaktif ceza sınırları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
| Ceza Tipi | Kurulu Güç Ceza Sınırları | Kurulu Güç Ceza Sınırları |
| < 50kVA | > 50kVA | |
| Endüktif Reaktif Ceza Sınırı | %33 | %20 |
| Kapasitif Reaktif Ceza Sınırı | %20 | %15 |
50 kVA’nın altında kurulu gücü olan müşteriler iki şekilde cezaya girebilir:
- Çektikleri aktif enerjinin miktarının %33’ ünden fazla endüktif reaktif enerji çekerlerse ya da,
- %20’sinden fazla kapasitif reaktif enerji çekerlerse.
50kVA’nın üstünde kurulu gücü olan müşteriler ise:
- %20’sinden fazla endüktif reaktif enerji çekerlerse ya da,
- %15’inden fazla kapasitif enerji çekerlerse,
ay sonu faturalarında dağıtım şirketi tarafından verilmiş olan reaktif cezayı göreceklerdir. Reaktif ceza anlık olarak değil, bir önceki fatura dönemindeki son okuma ile mevcut ayın son okuması arasındaki orana göre belirlenir. Anlık yükselmelerle elektrik faturalarınızda reaktif bedel ya da reaktif ceza görmezsiniz.
Madde – 13(1)’de belirtildiği gibi tüketicilerin reaktif güç kompanzasyonu sistemlerinde oluşan bir arıza sonucu reaktif ceza sınırlarının aşılması halinde, yılda (takvim yılı) bir defaya mahsus olmak üzere reaktif enerji tüketim bedeli (yani reaktif ceza) faturalandırılmaz. Kısaca, reaktif cezaya girersek, yılda bir defaya mahsus olmak üzere reaktif cezayı iptal ettirebiliriz. Reaktif cezanın iptal prosedürü ise iki şekildedir: ya reaktif ceza miktarının nakdi olarak dağıtım şirketi tarafından müşteriye ödenir, ya da bir sonraki ay elektrik faturasından verilen reaktif ceza iptal dilekçesi sonrası mahsuplaşılır.
Sadece tekil olarak endüktif veya kapasitif reaktif enerji tüketiminden dolayı reaktif sınırlar aşılıp cezaya girilebileceği gibi hem endüktif hem de kapasitif sınırların ikisi birden de ihlal edilebilir. Bu durumda sayaç endekslerinde endüktif veya kapasitif taraftaki en yüksek değer temel alınarak ceza hesaplanır. Reaktif ceza bedeli nasıl geri alınır?
Reaktif Ceza Nasıl Önlenir?
Reaktif cezayı engellemek için, işletmemizin kurulu gücüne bağlı olarak EPDK “Dağıtım Lisansı Sahibi Tüzel Kişiler ve Görevli Tedarik Şirketlerinin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul ve Esaslar” yönetmeliğinde belirtilen sınırlarına uymanız gerekmektedir.
Bu sınırların içerisinde kalabilmek içinse kompanzasyon sistemlerini kullanmamız gerekmektedir.
Her işletmenin tipi ve üretim skalası farklıdır. Bununla birlikte, yük profillerinin ve proseslerinin değişmesi neticesinde yüklerin ihtiyaç duyacağı reaktif güç rejimi de farklılık göstermektedir. Bu da her işletme için işletmenin kendi koşullarına özel olarak hesaplanmış ve tasarlanmış kompanzasyon sistemlerinin kullanılması demektir.
Tüm işletmenin kompanzasyon sistemiyle birlikte izlenmesi şart!
İşletmeniz için doğru kompanzasyon sistemini tasarlamış olsanız dahi; reaktif değerlerinizi anlık izlemek zorundasınız.
Artık reaktif ceza hesaplama excelleri eskide kaldı. Uygun fiyatlı enerji izleme yazılımları ile teknik operasyonununuzu azaltarak anlık alarm bildirimleri ile reaktif cezayı önlemek mümkün.
Bu konuda Türkiye’de ilk ve tek olan Yapay zeka destekli Apollo IoT ile anlık tüketimlerinizi ve reaktif tüketimlerinizi izleyebilirsiniz. Reaktif takibi için ise en önemli hususlardan bir tanesi de faturalamaya esas olan ana sayaç verileriyle takip sağlamak. Reaktif takibinin en önemli noktaları yazımızdan kompanzasyon takibi ile ilgili noktaları öğrenebilirsiniz.
Artık biliyoruz ki enerjimizi yönetmek için ilk olarak takip etmemiz gerekiyor.
- İnsan hata payındandan kurtulmak ve bundan sonra makinelerin yapabileceği kontrolleri yapay zekaya bırakmak lüks değil bir zorunluluk halini aldı.
Reaktif cezayı önlemek için muhakkak anlık enerji izleme dolayısıyla enerji izleme yazılımı bir gereksinimdir.
Reaktif Ceza Nasıl Anlaşılır?
Bir enerji izleme yazılımınız yok ise reaktif ceza önlenemez. Peki eğer bir enerji izleme yazılımınız yoksa, reaktif cezaya girip girmediğinizi nasıl öğrenirsiniz?
- Osos sisteminden reaktif ceza oranlarını görebilirsiniz.
- Kompanzasyon Rölesinin üzerinden reaktif cezayı görebilirsiniz.
- Sayaçtan manuel endeks alarak elle veya exceller üzerinden hesaplayarak reaktif cezayı görebilirsiniz.
Fakat yukarıda oran olarak cezada olduğunuzu görseniz dahi bir de reaktif ceza tutarını hesaplamanız gerekir.
Eğer enerji yazılımınız yoksa ve manuel olarak hesap yapmıyorsanız reaktif cezayı ancak elektrik faturası üzerinden görürsünüz.
Reaktif ceza çok farklı şekillerde elektrik faturalarında kendini gösterebilir.
Elektrik Faturasında Reaktif Ceza Nasıl Anlaşılır?
- Reaktif bedel olarak faturada yer alabilir,
- Reaktif Ceza olarak faturada yer alabilir,
- Endüktif veya Kapasitif endeksin yanında tutar yazabilir,
- Çok nadir de olsa da güç bedeli veya güç aşım bedeli adı altında da belirtilebilir.
EnerjiCebinde ile reaktif cezalara dur deyin!
Enerji izleme platformu EnerjiCebinde ile daha ay sonu gelmeden olası cezai durumları size öncesinden ceza tutarı ile bildirir. Bu sayede kolay ve hızlıca önlem alabilirsiniz. Enerji verimliliğinizi artırmak ve operasyonel yükünüzü azaltmak için hemen EnerjiCebinde kullanıcısı olun!
